رتبه جهانی ایران در کارآفرینی نوپا و استارتاپ ها

بر اساس پژوهش‌های میدانی و ارزیابی‌های انجام‌شده از سوی مرکز توانمندسازی و تسهیلگری کسب‌وکارهای نوپای فناوری اطلاعات وابسته به وزارت ارتباطات، در یک کسب‌وکار در حال توسعه به طور متوسط هفت نفر متخصص مشغول به کار هستند و تعداد درخور توجهی نیز به‌طور غیرمستقیم در جریان فعالیت آن حضور دارند.

بر مبنای این ارزیابی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کسب‌وکارهای نوپا، تأثیری است که بر اشتغال دارند. این کسب‌وکارها از طریق نوآوری و چابکی به پویایی اقتصاد کمک می‌کنند و شکل‌گیری آنها غالبا مبتنی بر خلق دانش و فناوری است.

نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که کسب‌وکارهای نوپا در شهرستان‌ها نیز با تکیه بر ظرفیت‌های بومی، ایجاد شده‌اند و علاوه بر موضوع ارزش‌آفرینی و تأثیری که بر اقتصاد منطقه خود دارند، می‌توانند در کاهش ناهنجاری‌ها نیز مؤثر باشند. مطابق با پژوهش انجام‌شده، اگرچه تأثیر فعالیت این کسب‌وکارها در توسعه اقتصادی کشورمان آشکار است، اما در این زمینه در مقایسه با زیست‌بوم‌های توسعه‌یافته‌ای مانند آلمان یا کره‌جنوبی، چندین سال فاصله مشاهده می‌شود و چشم‌انداز دقیقی از آینده در این زمینه وجود ندارد. به نحوی که برای مثال در کشوری مانند هندوستان ۸۰‌ هزار شغل به وسیله کسب‌وکارهای نوپای حوزه فناوری اطلاعات در سال ۲۰۱۶ ایجاد شده است و برآورد می‌شود بین یک تا ١,۵ درصد از GDP ایالات متحده مربوط به کسب‌وکارهای نوپا باشد.

طبق اعلام بنیاد ملی نخبگان، استارتاپ‌ها تأثیر بسزایی در روند برگشت و مهاجرت معکوس نخبگان کشور داشته‌اند. برای مثال، آمار بنیاد ملی نخبگان حاکی از آن است که سالانه حدود ۱۰۰ نفر از نخبگان به کشور بازمی‌گردند و در قالب شرکت‌های استارتاپی و کسب‌وکارهای نوپا مشغول به فعالیت هستند. درهمین‌حال بررسی صورت‌گرفته از چندین استارتاپ راه‌اندازی‌شده در کشور در مراکزی از جمله مرکز نوآوری شریف، پارک فناوری پردیس و دانشگاه تهران، نشان از سود بالای این شرکت‌ها دارد و مهم‌تر آنکه این استارتاپ‌ها توانسته‌اند تعداد زیادی از نخبگان را جذب و اشتغال ایجاد کنند.

مطابق با گزارش دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM) و مؤسسه کارآفرینی و توسعه جهانی GEDI که در سال گذشته منتشر شده و مربوط به پایان سال ۲۰۱۶ میلادی است، برآوردها نشان می‌دهد که ایران از حیث کارآفرینی نوپا و استارت‌آپ در رتبه ۲۳ جهان قرار دارد و وضعیتی مشابه کشورهای چین و استرالیا را ایجاد کرده است. این بررسی‌ها حاکی از آن است که در بحث کارآفرینی نوپا، کشور سنگال، لبنان و برزیل در رده‌های پایین قرار دارند و ایران در سطح متوسط این جدول رده‌بندی دیده می‌شود. البته در این بررسی‌ها مشخص شده که وضع ایران در شاخص خروج از کسب‌وکار نوپا مناسب نیست. این شاخص مربوط به تعطیلی کسب‌وکاری است که فرد قبلا آن را ایجاد یا مدیریت کرده است. در این شاخص وضعیت ایران در حد کشورهایی مانند سنگال و لبنان است و از این حیث، اوضاع برزیل بهتر از ایران ارزیابی شده است. در سال ۹۵، با هدف توانمندسازی و تسهیلگری کسب‌وکارهای نوپای فاوا بانک اطلاعاتی این کسب‌وکارها از سوی وزارت ارتباطات ایجاد و در مرحله اول ۹۳۰ کسب‌وکار شناسایی شد و بیش از ۵۵۰ ایده استارتاپی به ثبت رسید.